مقدمه
عیب‌یابی شبکه (Network Troubleshooting)، اقدامات و فرآیندهای ترکیبی است که برای شناسایی، تشخیص و حل مشکلات در یک شبکه کامپیوتری استفاده می‌شود. این یک فرآیند منطقی است که مهندسان شبکه برای حل مشکلات و بهبود عملیات شبکه از آن استفاده می‌کنند. عیب یابی یک فرآیند تکراری، دقیق و مؤثر است که شامل تجزیه و تحلیل و آزمایش منظم اجزای شبکه، برای اطمینان از عملکرد بدون اشکال است.
عیب یابی شبکه امری بسیار مهم است، زیرا به مدیران فناوری اطلاعات کمک می‌کند تا مشکلات مربوط به اجزای شبکه را درک کنند، زمان خرابی را کاهش دهند و کیفیت خدمات شبکه (QoS) را برای کاربران بهبود بخشند. با به کارگیری یک سیستم نظارت موثر و قابل اعتماد، عیب یابی شبکه (troubleshooting)، شناسایی سریع کندی شبکه، تجزیه و تحلیل معیارهای تأخیر، ردیابی بسته‌ها و موارد دیگر آسان‌تر خواهد شد.
دلایل رایج مشکلات شبکه
دلایل متعددی برای بروز مشکلات شبکه وجود دارد، مانند افزایش ناگهانی استفاده از پهنای باند شبکه، نقض امنیت، سخت افزار معیوب و تغییرات پیکربندی درون برنامه. در ادامه چند دلیل رایج در بروز مشکلات شبکه را بررسی می‌کنیم:
استفاده از پهنای باند بالا
هرچه پهنای باند بیشتر باشد داده‌ها سریعتر از طریق اینترنت بین دستگاه‌ها منتقل شود. دانلود فایل‌های حجیم، و حجم بالای پوشه و محتوای ویدیویی به اشتراک گذاشته به دلیل استفاده از پهنای باند بالا، ازدحام در شبکه ایجاد کرده و منجر به مشکلات کند شدن شبکه می شود.
سخت افزار معیوب
یکی از رایج‌ترین مشکلات عملکرد شبکه، خرابی روترها، سوئیچ‌ها، کابل‌ها و غیره است. تمام دستگاه‌های موجود در شبکه باید به درستی پیکربندی شده و به طور مرتب آزمایش شوند تا از عملکرد موثر شبکه اطمینان حاصل شود.
بالا رفتن مصرف CPU
CPUیکی از مشکلاتی که برای بسیاری از کاربران کامپیوتر به وجود می‌‌‌آید، مشکل بالا رفتن مصرف CPU است. اصلی‌‌‌ترین نشانه‌‌‌ی بالا رفتن مصرف سی پی یو، هنگ کردن مداوم آن است. زمانی که تعداد بیشتری از بسته های شبکه دریافت و در سراسر شبکه ارسال می‌شود، استفاده از CPU به شدت افزایش می یابد. حجم عظیمی از ترافیک نیز شبکه را بیش از حد بارگذاری می‌کند و برای اجرای درخواست ها به استفاده از CPU بالایی نیاز دارد.
اتصال فیزیکی ضعیف
آزمایش همه‌ی کابل‌ها بسیار مهم است، زیرا کابل‌های معیوب می‌توانند خطا ایجاد کنند زیرا مستقیماً به رابط تجهیزات شبکه متصل می‌شوند. آسیب کابل همچنین می‌تواند منجر به از دست رفتن بسته‌ها و کاهش حجم داده‌ها شود.
نحوه عیب یابی مشکلات شبکه
با فرآیندهای مختلفی می‌توان عملیات عیب یابی شبکه را ساده‌تر کرد، از مهم‌ترین این روش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
جمع‌آوری اطلاعات
به منظور تشخیص و حل سریعتر مسئله، باید اطلاعاتی جامع در مورد تمام مشکلاتی که هر بخش با آن مواجه است، تهیه کنید. این اطلاعات به شما کمک می‌کند تا نسبت به مشکلات آگاهی پیدا کرده و در سریع‌ترین زمان به روش حل آنها دست پیدا کنید.
تهیه یک فلوچارت از روند کار
یک فلوچارت از روندی که باید برای حل مسئله طی شود تهیه کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا در زمان بروز مشکل دقیقا بدانید از کجا باید شروع کرده و در چه مسیری حرکت کنید.
استفاده از ابزارهای نظارتی
استفاده از ابزارهای نظارتی کمک می‌کند تا شناسایی، عیب یابی و حل مشکل شبکه به صورت خودکار انجام شود. با استفاده از این ابزارها در زمان صرفه‌جویی شده و به تیم‌ها کمک می‌کند تا کارآمدتر شوند. از ویژگی‌های این ابزارها می‌توان به مواردی همچون کمک به تجزیه تحلیل ترافیک شبکه، مشخص کردن مسیر شبکه، فلگ کردن مشکلات و ردیابی عملکرد دستگاه‌ها و گره‌ها (nodes) در شبکه‌های هیبرید و ابری، اشاره کرد. علاوه بر این ابزارهای عیب یابی شبکه می‌توانند در صورت بروز قطعی شبکه یا مشکلات عملکرد، هشدارهای فوری ارسال کنند.
مراحل اولیه عیب یابی شبکه
عیب یابی شبکه مستلزم اتخاذ یک رویکرد روشمند برای حل مشکل در سریع ترین زمان ممکن است. عیب یابی شبکه در درجه اول به وسیله مهندسان شبکه یا مدیران و با هدف تعمیر یا بهینه‌سازی یک شبکه انجام می‌شود. به طور کلی این عملیات برای بازیابی و ایجاد اتصال شبکه یا اینترنت در گره‌های شبکه است. برای عبور از چالش‌ها و عیب یابی موثر مسائل شبکه، باید یک رویکرد سیستماتیک داشته باشید. در ادامه، مراحل ضروری عیب یابی شبکه و همچنین راهبردهای حل مشکلات رایج شبکه را بررسی می‌کنیم.
بررسی اتصالات شبکه محلی (LAN)
اولین قدم در عیب یابی خطاهای شبکه، بررسی عملکرد صحیح کابل‌ها، دستگاه‌ها، سوئیچ‌ها و روترها است. همچنین می‌توان دستگاه‌هایی مانند مودم، کامپیوتر شخصی و روتر را مجدداً راه‌اندازی کرد تا مشکلات ساده شبکه را حل شود. مشکل دیگر می‌تواند اتصال LAN باشد. برای شناسایی و عیب یابی مشکلات اتصال LAN، سعی کنید IP مقصد را پینگ کرده و تنظیمات پیکربندی را بررسی کنید.
اصلاح ورودی تکراری آدرس IP
برای بررسی اینکه آیا رایانه یک آدرس IP معتبر دریافت می کند یا خیر، “ipconfig” را در خط فرمان (CMD) تایپ کنید. اگر آدرس IP با 169 شروع شود، رایانه شما یک IP نامعتبر دریافت می‌کند. مشکل اصلی در صورت اشتباه بودن IP ممکن است در تنظیمات مودم یا روتر باشد و همین‌طور ممکن است در تنظیمات سیستم عاملی مثل ویندوز، مورد اشتباهی وجود داشته باشد که گاه و بیگاه به شکل IP نامعتبر در اتصال به شبکه، ظاهر می‌شود.
بررسی DNS
برای تعیین مشکلات سرور، از دستور “nslookup” استفاده کنید. نتایجی مانند رد درخواست، انقضای مدت (عدم موفقیت در ارتباط با شبکه) یا خرابی سرور نشان می‌دهد که مشکل از سرور DNS آدرس مقصد (destination URL) است. اگر DNS کار نکند، دستگاه‌ها هم نمی‌توانند ارتباط برقرار کنند. Nslookup ابزار administrator ها برای تست و عیب یابی سرورهای DNS (Domain Name Server) است. این دستور در ۲ مد Non-Interactive و Interactive اجرا می شود. مد Interactive برای کوئری گرفتن DNS سرور درباره ورژن دامنه و هاست استفاده می شود. مد Non-Interactive برای کوئری گرفتن درباره یک دامنه یا هاست استفاده می شود.
بررسی سیستم حفاظت در برابر بدافزار
ابزارهای محافظت از بدافزار خود را بررسی کنید تا مطمئن شوید که هیچ اپلیکیشن، برنامه یا تنظیماتی، که بر عملکرد شبکه تأثیر می گذارد، فلگ نشده باشد.
بررسی لاگ‌ها (logs)
بررسی لاگ‌ها نیز یکی از بهترین راه‌ها برای شناسایی و عیب یابی شبکه است، آنها اطلاعات مفصلی را در مورد هر دستگاه، اپلیکیشن و برنامه ارائه می‌کنند این کار به ردیابی علت اصلی مشکلات کمک می‌کند.
جمع‌بندی
در نهایت به یاد داشته باشید که تمامی مراحل را مستند‌سازی کنید. این کار باعث می‌شود تا از وقوع بسیار از مشکلات جلوگیری شود و در زمان شما صرفه جویی شود. موارد بالا تنها بخشی از فرآیند عیب یابی شبکه است. عیب یابی شبکه‌های کوچک نسبتا ساده است و معمولا با بررسی اتصالات و به‌کارگیری ابزارهای عیب یابی شبکه رفع می‌شود، اما شبکه‌های بزرگ و پیچیده نیاز به افراد متخصص و با تجربه دارد، پس بهتر است که مسئولیت پشتیبانی شبکه سازمان خود را به یک شرکت معتبر بسپارید.