تعریف DLP (Data Loss Prevention)

راه‌حل‌های DLP برای جلوگیری از انتقال غیرمجاز داده‌ها طراحی شده‌اند. اما DLP چیست؟ جلوگیری از نشت داده‌ها (DLP) به مجموعه‌ای از استراتژی‌ها و ابزارهای امنیتی اشاره دارد که داده‌ها را در فضای ذخیره‌سازی، عملیاتی و هنگام جا‌به‌جایی در شبکه‌ها برای اطمینان از عدم دسترسی کاربران غیرمجاز، شناسایی و نظارت می‌کند. امروزه با توجه به ارزشمند بودن داده‌ها و افزایش تهدیدات سایبری، اجرای اقدامات موثر DLP برای سازمان‌ها در هر اندازه‌ای حیاتی است؛ با گسترش کسب‌وکارها به مرز‌های بین‌المللی، اطمینان از امنیت داده‌های مشتریان برای حفظ اعتماد آنها ضروری است. راه‌حل‌های DLP به مدیران سازمان‌ها اطمینان می‌دهد که اطلاعات مشتریان آنها به طور ایمن مدیریت می‌شود.

بسیاری از صنایع و سازمان‌های دولتی، به‌دلیل دراختیار داشتن داده‌های فوق محرمانه، از قوانین سختگیرانه‌ای مانند پروتکل‌های GDPR، HIPAA، و PCI DSS و … پیروی می‌کنند که حفاظت از داده‌های حساس را برای آنها الزامی می‌کند. استفاده از راه‌حل‌های DLP به این سازمان‌ها کمک می‌کند تا استانداردهای لازم را به راحتی برآورده سازنند؛ همچنین برای کسب‌وکارهایی که در بخش تحقیق و توسعه فعالیت می‌کنند، حفاظت از مالکیت معنوی بسیار مهم است. استفاده از راه‌حل‌های DLP با نظارت و کنترل دسترسی به انتقال داده‌ها، به کاهش خطر نقض این نوع از داده‌ها نیز کمک می‌کند.

نحوه عملکرد DLP

اجرای موثر راه‌حل “جلوگیری از نشت داده” شامل مواردی از جمله راه‌اندازی مناسب، نظارت مستمر، بررسی لحظه‌ای داده‌ها، آموزش کارکنان، تشخیص انواع رفتارهای غیرمعمول، تجزیه و تحلیل تهدیدها و … است. هنگام بهره‌گیری از راه‌حل DLP، سه عامل استراتژی، فن‌آوری و نیروی انسانی با هم ادغام می‌شوند تا به طور موثر نشت داده‌های حساس را شناسایی و از آن جلوگیری کنند. برای آشنایی با روش عملکرد DLP، موارد زیر را به اختصار با هم بررسی می‌کنیم:

نصب و پیکربندی DLP

در مرحله نخست، باید ابزار DLP در زیرساخت شبکه سازمان، نصب و پیکربندی شود. اما چرا این مرحله از اهمیت زیادی برخوردار است؟ زیرا هنگام پیکربندی DLP باید آن را با سایر استراتژی‌های امنیت سایبری موجود مانند فایروال‌ها، ابزارهای حفاظت نقاط پایانی، راهکارهای ذخیره‌سازی و نرم‌افزار آنتی‌ویروس ادغام نمود تا در عملکرد یکدیگر اختلالی به‌وجود نیاورند. در اینجا لزوم به‌کارگیری یک تیم حرفه‌ای و مجرب هنگام پیاده‌سازی این تجهیز حساس امنیتی، بسیار حیاتی است.

نظارت بر جریان داده‌ها

وظیفه اصلی ابزارهای DLP، نظارت مداوم داده‌ها در شبکه سازمان است. این نظارت شامل اسکن “داده‌های در حال انتقال” بین دستگاه‌ها یا شبکه‌ها و همچنین “داده‌های در حالت استراحت” (Data at rest)[1] است که در سرورها، نقاط پایانی یا در فضای ابری ذخیره می‌شوند؛ به این ترتیب پوششی جامع برای شناسایی و جلوگیری از نقض احتمالی داده یا دسترسی غیرقانونی در سراسر شبکه ایجاد خواهد شد.

بررسی داده‌ها در لحظه (Real-Time)

راه‌حل‌های DLP تجزیه و تحلیل فوری بسته‌های داده یا فایل‌ها را درست در همان لحظه‌ای که محتوای آنها مشاهده می‌شوند، انجام می‌دهند. آنها محتوای هر بسته را برای یافتن اطلاعات حساسی مانند PII[2]، داده‌های مالی یا مالکیت معنوی اسکن می‌کنند و امکان شناسایی سریع و پاسخگویی به هرگونه نقض داده یا دسترسی غیرمجاز را فراهم می‌کنند و از این رو امنیت شبکه سازمان را افزایش می‌دهند.

اجرای اقدامات پیشگیری

برای جلوگیری از نشت داده‌ها، راه‌حل DLP در صورت شناسایی فعالیت مشکوک یا دسترسی غیرقانونی، باید بتواند به سرعت عکس‌العمل نشان بدهد؛ برای این منظور، باید مجوزهای لازم را توسط مدیریت فن‌آوری و اطلاعات کسب کرده باشد. مجوزهایی مانند امکان مسدود کردن دسترسی به داده‌ها، محدود کردن امتیازات کاربر، یا خاتمه دادن به فرآیندهای مشکوک و … که همگی نمونه‌هایی از اقداماتی هستند که می‌توان برای تقویت استانداردهای امنیتی و کاهش خطر نقض داده‌ها یا انتشار غیرمجاز انجام داد.

شناسایی فعالیت غیرعادی

سیستم‌های DLP از هوش مصنوعی (AI) و یادگیری ماشینی (ML) برای تشخیص سریع رفتار غیرعادی (خارج از سیستم) استفاده می‌کنند؛ رفتارهای خارج از سیستم شامل انحراف از الگوهای معمول استفاده از داده، تلاش‌های در دسترسی از راه‌های غیر استاندارد، انتقال داده‌های به فضاهای مشکوک و … است. راه‌حل DLP با بررسی هوشمندانه و سریع این رفتارها، امکان اقدام پیشگیرانه برای کاهش نگرانی‌های امنیتی احتمالی و محافظت از اطلاعات حساس در برابر دسترسی غیرمجاز را فراهم می‌کند.

افزایش میدان دید داده‌ها

راه‌حل‌های DLP بینش کاملی در مورد استفاده از داده‌ها و  گردش آنها در سراسر شبکه سازمان ارائه می‌دهند که مانند یک نقشه دقیق برای شبکه‌های بزرگ، به رصد دقیق داده‌ها کمک می‌کند. افزایش میدان دید، باعث تشخیص زودهنگام حملات بالقوه امنیتی یا نقض داده‌ها می‌شود؛ که این امر برای کاهش خطرات و ایمن‌سازی موثر داده‌های حساس، حیاتی است.

تسهیل پاسخ‌گویی به حادثه

در صورت بروز یک حادثه امنیتی، راه‌حل DLP مواردی مانند نظارت بر حادثه و ارائه گزارش در خصوص “دسترسی‌ها و جابه‌جایی داده‌” را ارائه می‌دهد. در این گزارش‌ها مشخص می‌شود چه کاربری و با کدام سطح دسترسی، داده‌ها را در چه زمانی و به کجا منتقل کرده است. گزارش‌های ارسالی به تیم‌‌های امنیتی، اطلاعات دقیقی را در مورد نحوه رخ‌ دادن حادثه و چگونگی کاهش خسارات احتمالی می‌دهد. راه‌حل DLP با ارائه اطلاعات لازم، به بخش‌های واکنش سریع [3](Rapid-Response) کمک می‌کند تا حادثه را مهار کنند و از به ‌خطر افتادن اطلاعات حساس سایر بخش‌ها جلوگیری کنند.

تجزیه و تحلیل رویدادهای امنیتی

گزارش‌های تجزیه و تحلیل DLP، در تفسیر فعالیت‌ها یا رفتار‌های پرخطر، به تیم‌های امنیتی کمک می‌کنند. این گزارش‌ها که بر اساس نوع رویداد امنیتی طبقه‌بندی می‌شوند، باعث ایجاد بینشی دقیق از خطرات پنهان می‌شوند؛ به تصمیم‌گیری آگاهانه هنگام مدیریت تهدیدات امنیتی کمک می‌کنند؛ و در نهایت انعطاف‌پذیری سازمان در برابر نقض داده‌های احتمالی را تقویت می‌کنند.

انجام فعالیت‌های اصلاحی

هرگاه یک رویداد امنیتی رخ می‌دهد، راه‌حل‌ DLP با شناسایی عامل اصلی حادثه و ارائه مشاوره برای قدم‌های بعدی، به رفع مشکل کمک می‌کند؛ مدیران بخش امنیت داده، با بررسی این موارد، می‌توانند تدابیر اصلاحی موثری را برای کاهش خطرات در آینده اعمال کنند. راه‌حل DLP، به این شکل رویکردی پیشگیرانه برای حفاظت از داده‌های حساس و رعایت استانداردهای مقرراتی داخلی را ارائه می‌کند.

تقویت تدابیر پیشگیری از تهدیدات

راه‌حل‌های DLP با ارزیابی رفتارهای پرخطر و بالابردن آگاهی متخصصان امنیتی، باعث ارتقاء سطح استراتژی‌های “پیشگیری از تهدید” می‌شوند. این موضوع باعث اصلاح سیاست‌های امنیتی، استقرار شیوه‌های کنترلی جدید و افزایش کیفیت برنامه‌های آموزشی کارکنان می‌شود؛ به نحوی که به کاهش مؤثر خطرات احتمالی و محافظت از داده‌های حساس در برابر دسترسی‌های غیرقانونی کمک می‌کند.

[1] داده در حالت استراحت (سکون) به داده‌هایی گفته می‌شود که به مقصد خود رسیده‌اند ولی از آنها استفاده نمی‌شود. (بیشتر موارد بایگانی و آرشیو)

[2] مخفف Personally Identifiable Information است که به داده‌های شخصی یا اطلاعات شخصی قابل شناسایی (PII) اشاره دارد.

[3] به شخص یا گروهی از افراد اشاره دارد که وظیفه آنها واکنش سریع به یک موقعیت خطرناک یا مهم و یافتن راه حلی برای مشکل است.